مایک پومپئو در آخرین ساعات حضورش در پست وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن چین را به علت برپایی اردوگاههای اجباری و بدرفتاری با مسلمانان ایغور در این کشور، متهم به نسلکشی میکند.
آقای پومپئو روز سهشنبه، ۱۹ جنوری در توییتر نوشت: “من متقاعد شدهام که جمهوری خلق چین در حال نسلکشی و جنایت علیه بشریت در سینجیانگ و علیه مسلمانان ایغور و اعضای دیگر اقلیتهای قومی و مذهبی است”.
آنتونی بلینکن، نامزد معرفی شده از سوی جو بایدن برای جایگزینی مایک پومپئو هم گفته با این ارزیابی وزارت خارجه موافق است.
گروههای حقوقبشری میگویند چین حدود سه میلیون مسلمان ایغور را در طول چند سال گذشته به اردوگاههای کار اجباری فرستاده و در آنجا عملا زندانی کرده است. پکن با این ادعاها مخالف است و میگوید آنچه در استان سینشیانگ در شرق این کشور در دست اجرا دارد کمپهای باز آموزی است که هدفش “پیشگیری از رشد و انسجام افراطیگرای” است.
تحقیقات روزنامه نگاران نشان داده که در این ارودگاهها ایغورها مجبور به کار اجباری میشوند.
تنش با چین یکی از نکات برجسته دولت راستگرای دونالد ترامپ و دستگاه دیپلماسی او بوده است و از جنگ تعرفهها و نزاع اقتصادی گرفته تا مسایل حقوق بشری مربوط به ایغورها، در چهار سال گذشته همواره چین را مورد انتقاد شدید قرار داده است.
با وجود این، تصمیم وزارت خارجه آمریکا که آقای پومپئو آن را تنها چند ساعت مانده به ترک وزارت خارجه اعلام کرد، بیشتر جنبه نمادین دارد و اقدام قانونی فوری علیه پکن را کلید نمیزند.
در همین حال، آنتونی بلینکن، وزیرخارجه منتخب جو بایدن که روز سهشنبه برای حضور در جلسه بررسی صلاحیت خود برابر سناتورهای کنگره قرار گرفت گفته با آنچه مایک پومپئو عنوان کرده موافق است و در توییتر نوشته: “این ارزیابی با قضاوت من هم همخوانی دارد.”
ستاد انتخاباتی جو بایدن، پیش از پیروزی در انتخابات روز سوم نوامبر هم در بیانیهای اعلام کرده بود از نظر آقای بایدن و مشاورانش ایغورها متحمل “رنج و ظلمی غیرقابل توصیف” هستند که دولت اقتدارگرای چین مسبب آن است.
در طی سالها اویغورها در عرصههای سیاسی و اجتماعی چین پیشرفتی چشمگیری کردند و خانات محلی خودشان را تشکیل دادند. از اسلام گذشته، بسیاری از آداب و رسوم و اعتقادات ترکهای آن منطقه از جمله آیین نوروز که مانند قرقیزها، ازبکها، قزاقها و تاتارهای چین، امروز در میان اویغورها هم جشن گرفته میشود.
اویغورها در رویارویی با لشکر عظیم چنگیز خان در سالهای ۱۲۰۶ تا ۱۲۲۷ داوطلبانه تسلیم شدند. پس از چنگیز، قوبیلای قاآن بر این منطقه چیرگی یافت. اویغورها به دلیل فرهنگ برترشان در دربار مغول به جایگاه رفیعی رسیدند و در جنگهای آنان برای تسلط بر آسیای میانه نقش مهمی ایفا کردند.
اما بنا به اسناد تاریخی، گروههای چشمگیری از مغولها با سقوط خاقان مغولستان در سالهای پس از ۸۴۰ میلادی به اویغورستان کوچ کردند و در میان ساکنان منطقه به ویژه از نظر نژادی حل شدند.
